Warmteverliesberekening: de nieuwe blowerdoortest?

• 04-09-2019


• Joris Bracke


• 0 Comments

• Blogposts
  Verwarming
  EPB
  

Iedereen is vertrouwd met het principe: hoe beter je isoleert, hoe minder energieverlies je hebt. Maar hoe kan dit energieverlies, wat zich vooral zal uiten als warmteverlies, bepaald worden als de werken nog niet gestart zijn? Hiervoor wordt een warmteverliesberekening gemaakt door een bouwprofessional.

Waarvoor dient een warmteverliesberekening?

Het warmteverlies - of ook wel de warmtebelasting genoemd - van een gebouw omvat de theoretische benadering van:

• het transmissieverlies (verlies van warmte via muren, daken, vloeren en ramen),
• warmteverlies via koude bouwknopen,
• verlies van warmte via in- en exfiltratie via kieren en spleten (luchtdichtheid),
• ventilatieverliezen (opwarming van de ventilatielucht),
• opwarmingstijd van de installatie

Op basis van deze benadering wordt de verwarmingsinstallatie gedimensioneerd: grootte en benodigd vermogen van de ketel/warmtepomp/ander type opwekker, buffervaten, bepaling van type/grootte radiatoren en afstand leidingen voor vloerverwarming, alsook de benodigde stooktemperatuur.

Door wie en wanneer?

Een warmteverliesberekening kan door verschillende partijen gemaakt worden. Zo kan de architect, EPB-verslaggever, extern studiebureau, hoofdaannemer of de verwarmingsinstallateur hiervoor aangesteld worden door de bouwheer. In bepaalde gevallen kan de hete aardappel doorgeschoven naar de leverancier van de verwarmingsinstallatie.

Bij voorkeur wordt deze berekening gemaakt op het moment dat de materiaalkeuzes van de ruwbouw vastgelegd zijn (na opmaak lastenboek en meetstaat). Hierdoor zijn er achteraf een minimum aan wijzigingen die de juistheid van de warmteverliesberekening kunnen beïnvloeden.

Invloed van fout gedimensioneerde installaties?

Een installatie kan vandaag over- of ondergedimensioneerd zijn voor een ruimte of een gebouw. Wanneer deze ondergedimensioneerd wordt, is er onvoldoende verwarmingsvermogen in de ruimte of gebouw aanwezig en zullen er klachten over koude en tocht ontstaan.

Overdimensionering was een 10-tal jaar geleden standaardpraktijk om te voorkomen dat in de winter de installatie te weinig vermogen kon leveren. Vandaag is dit bij degelijk geïsoleerde gebouwen niet langer nodig. Integendeel: door overdimensionering zal de verwarmingsinstallatie niet goed functioneren en vaak aan- en afspringen (ook wel pendelgedrag genoemd) in een poging om het te grote vermogen te compenseren. De pomp en ketel zullen hierdoor veel sneller verouderen en om onderhoud vragen. Bovendien neemt de ketel continu gas om aan het maximale vermogen te komen, wat helemaal niet nodig is. Conclusie van overdimensionering: kortere levensduur en hoger verbruik.

Een correcte dimensionering is voor alle toestellen (ketel, warmtepomp, enz.) een must in een moderne verwarmingsinstallatie.

EPB en warmteverliesberekening?

Een verlaagde stooktemperatuur is niet alleen interessant om bv. een optimale condensatie van rookgassen te bekomen in een condenserende ketel of een oververhittingseffect te voorkomen in een goed geïsoleerde ruimte, maar ook om het energieverbruik af te stemmen op een realistisch warmteverlies.

Bij vloerverwarming kan bovendien rekening gehouden worden met de keuze van vloerafwerking, waar hout of tegels een invloed heeft op de dimensionering van de leidingen en pasafstanden van de leidingen.

Voor EPB-berekeningen heeft de aangestelde verslaggever de mogelijkheid om geen ontwerp-stooktemperaturen in te vullen en te kiezen voor een waarde bij ontstentenis . Echter, deze temperaturen liggen veel hoger dan de berekende stookregimes uit de warmteverliesberekening, laat staan de gebruikte stookregimes in de praktijk. Wanneer een lagere temperatuur wordt ingevuld in de EPB-software, zal ook het E-peil dalen. De verstrengende EPB-eisen leiden vandaag tot de noodzaak tot ingave van lagere ontwerp-stooktemperaturen in EPB-berekeningen om de eisen te behalen.

Een warmteverliesberekening volgens de norm NBN EN 12831 en haar nationale bijlage, zijn vereist als onderbouwing voor ingave van lagere stooktemperaturen in de EPB-berekeningen. Voor zowel grote als kleinere projecten kan dit een belangrijke impact hebben op de resultaten en de haalbaarheid van de EPB-eisen.

Identiek aan de blowerdoor- of luchtdichtheidsmeting, moet er aangetoond kunnen worden dat dit effectief zo uitgevoerd werd. Daarom wordt door de EPB-verslaggever de warmteverliesberekening met dimensioneringsnota radiatoren en/of legplan vloerverwarming opgevraagd. Als dit niet kan voorgelegd worden, dan heeft de EPB-verslaggever geen andere keuze dan te werken met de hoge en nadelige waardes bij ontstentenis (bij radiatoren 90/70°C en bij vloerverwarming 55/45°C).

Projectstudies: voorbeelden en resultaten

Project 1: woning, nieuwbouw open bebouwing, ventilatiesysteem C+, geïsoleerd volgens hedendaagse eisen (Ugemiddeld 0,39 W/m²K), condenserende ketel voor verwarming en sanitair warm tapwater, PV-installatie 4,8 kWpiek.

Project 2: woning, nieuwbouw, halfopen bebouwing, ventilatiesysteem C+, geïsoleerd volgens hedendaagse eisen (Ugemiddeld 0,32 W/m²K), lucht/water warmtepomp voor verwarming en sanitair warm water (seizoensprestatiefactor of SPF=3,25).

Project 3: woning, nieuwbouw, halfopen bebouwing, ventilatiesysteem D, geïsoleerd volgens hedendaagse eisen (Ugemiddeld 0,33 W/m²K), lucht/water warmtepomp voor verwarming en sanitair warm water (seizoensprestatiefactor of SPF=3,25).

Project 4: woning, nieuwbouw, rijwoning, ventilatiesysteem D, geïsoleerd volgens hedendaagse eisen (Ugemiddeld 0,40 W/m²K), lucht/water warmtepomp voor verwarming en sanitair warm water (seizoensprestatiefactor of SPF=4,40).

Project 5: appartement nieuwbouw, links en rechts ingesloten, gelijkvloers boven parkeergarage, ventilatiesysteem D, geïsoleerd volgens hedendaagse eisen (Ugemiddeld 0,40 W/m²K), condenserende gasketel voor verwarming en sanitair warm water.

Project 6: identiek appartement nieuwbouw, links en rechts ingesloten, gelijkvloers boven parkeergarage, ventilatiesysteem D, geïsoleerd volgens hedendaagse eisen (Ugemiddeld 0,40 W/m²K), lucht/water-warmtepomp lucht/water warmtepomp voor verwarming en sanitair warm water (seizoensprestatiefactor of SPF=3,30).

Project 7: woning, ingrijpend energetische renovatie, halfopen bebouwing, ventilatiesysteem D, grotendeels geïsoleerd volgens huidige eisen, lucht/water-warmtepomp lucht/water warmtepomp voor verwarming en sanitair warm water.

Samenvatting

In het algemeen is er een gelijkaardige daling van het E-peil bij een blowerdoor of voldoende staving door een warmteverliesberekening. Zoals te verwachten, is bij lagere stooktemperaturen is (vb. in het geval van vloerverwarming) de invloed groter. Bij het gebruik van een warmtepomp speelt ook de eis aan de minimale hoeveelheid hernieuwbare energie: zonder warmteverliesberekening zal de warmtepomp niet voldoen en zal het minimale E-peil 10% hoger liggen dan wanneer wel voldaan wordt aan de eis voor hernieuwbare energie.

Kortom: het E-peil kan worden beïnvloed door de beschikbaarheid van een warmteverliesberekening. Vooral bij de toepassing van warmtepompen is het van groot belang om deze berekening te laten opmaken, niet alleen in het kader van het berekende E-peil, maar om het aandeel aan hernieuwbare energie te laten meetellen in het verhaal.

Maar wees voorzichtig met deze voorbeelden: de invoergegevens en resultaten zoals hier worden vermeld, kunnen voor een gelijkaardig project verschillen vertonen, gezien de complexiteit van de rekenmethode en de eigenheid van elke woning en de gebruikte materialen/technieken.

Meer weten?

www.wtcb.be

www.energiesparen.be