Woning verwarmen met een warmtepomp ? do’s en don’ts

• 12-12-2019


• Thomas Goodson


• 6 Comments

• Blogposts
  Hernieuwbaar
  Verwarming
  

Op verschillende media wordt gediscussieerd over het wel of niet plaatsen van een warmtepomp. Er duiken woningen op waar goede ervaringen circuleren, maar ook slechte ervaringen zoals hoge elektriciteitsrekeningen zijn terug te vinden. Is een warmtepomp ook interessant in een renovatie? Waar moet ik op letten bij het vragen van offertes? Hierin bespreken we enkele do’s en don’ts bij het overwegen van een warmtepomp.

Nieuwbouw

Bij een vergunningsaanvraag horen onvermijdelijk energie-eisen waaraan de nieuwe woning dient te voldoen. Om het E-peil te drukken is de warmtepomp ideaal: een laag E-peil is met een kwalitatieve warmtepomp gegarandeerd. Naar elektriciteitsverbruik daarentegen circuleren verschillende ervaringen. Wat zijn de do’s bij de keuze van een warmtepomp?

1. Beperk de warmtevraag: alleen in woning met een hoge isolatiegraad is een warmtepomp echt interessant.
2. Verwarm op lage temperatuur: zorg voor zoveel mogelijk vloerverwarming om de warmte in de woning te verspreiden, op zo laag mogelijke temperatuur. Een goede dimensionering en warmteverliesberekening is essentieel om de temperatuur zo laag mogelijk te houden en toch voldoende warmte te verkrijgen in winterperiodes.
3. Een warmteverliesberekening loont: zo kan je controleren of er voldoende warmte-afgifte is om het warmteverlies te compenseren en bovendien kan hiermee ook het E-peil nog naar beneden.
4. Goede afregeling loont: spreek met de installateur af dat hij het systeem goed afregelt. Regelmatig zien we de noodzaak om meerdere keren een afregeling uit te voeren om een optimaal werkend systeem te bekomen.
5. Overweeg verschillende systemen en types:
   • Ga na wat het beste systeem is (prijs-kwaliteit) voor jouw woning: lucht-water, lucht-lucht, bodem-water, water-water. Elk systeem heeft zijn eigen voor- en nadelen: zo moet een lucht-lucht warmtepomp (of airco-systeem) voor elke unit een condensafvoer hebben die water afvoert. Wil je een systeem dat ook (passief) kan koelen? Dan kies je beter voor een bodem-water of lucht-lucht systeem.
   • Vergelijk rendement, prijs en ruimte-inname in een technische berging of buiten.
   • Vergelijk geluidsproductie van de systemen: een lucht-water warmtepomp heeft een buitenunit die kan zorgen voor geluidsoverlast (bij buren).
   • Vraag na welke extra voorzieningen er nodig zijn (vermogen en aansluiting op elektrisch net, condensaatafvoeren, ...).
6. Zorgt de warmtepomp voor extra verbruik van elektriciteit? Ja, onvermijdelijk zal de warmtepomp stroom verbruiken (ongeacht het type), hoewel dit bij een goed ingeregeld systeem beperkt is.
7. Je kan dit extra verbruik gaan inperken door (extra) zonnepanelen (PV-panelen) te gaan plaatsen. Zo verbruik je ook je eigen opgewekte elektriciteit zonder het openbaar net te gaan belasten met PV-opbrengsten (eigen verbruik gaan verhogen om de taksen bij digitale meters te verlagen).
8. Creëer voldoende ruimte voor de installatie: de installaties en systemen zijn vaak groter dan verwacht en ook goed onderhoud vraagt de nodige ruimte (demonteren).

Natuurlijk zijn ook don’ts en de nodige valkuilen:

1. Vermijd zoveel mogelijk elektrische weerstanden, tenzij ze echt nodig zijn. Vaak, maar steeds minder, zijn er elementen voor elektrische weerstandsverwarming of bijverwarming in de warmtepomp of in het buffer-/opslagvat geplaatst. Deze zullen enkel en alleen stroom verbruiken om warmte op te wekken op momenten dat de warmtepomp dit niet aankan. Voor warm water-productie en opslag is bijverwarming soms onvermijdelijk om legionella te vermijden. Een lucht-water warmtepomp heeft in de winter (wanneer er weinig warmte in de lucht is) vaak een elektrische bijverwarming nodig om toch het gevraagde vermogen te leveren.
2. Vermijd externe opslagvaten: een extern opslagvat bewaart warm water voor huishoudelijk verbruik (vb. douche). Dit warm water koelt onvermijdelijk af en dient steeds te worden bijverwarmd. Mogelijk leidt dit tot extra en/of onnodig verbruik. In EPB-berekeningen kan dit een groot nadeel zijn voor het E-peil. Sommige warmtepompsystemen met opslagvaten zijn getest en bevatten een geïntegreerde warmtewisselaar, waardoor de theoretische energie-efficiëntie veel hoger ligt.
3. Ecolabels zeggen niet alles: beperk een vergelijking nooit tot enkel de ecolabels. Een grondige vergelijking van een volledig systeem (toestel met opslag/buffervaten met pompen met afgifte via vloerverwarming of radiatoren i.p.v. enkel een toestel) zal een correctere vergelijking geven of aandachtspunten aan het licht brengen.
4. Vermijd geluidsoverlast door pompen en installaties in de woning niet tegen een muur te plaatsen waar een gebruiksruimte (slaapkamer, leefruimte, studeerkamer) achter ligt.

Renovatie

Ook in een renovatie kan een warmtepomp een groot voordeel bieden, maar daar zijn bijkomende aandachtspunten:

• Voldoende vermogen: bij een slecht geïsoleerde woning is een warmtepomp minder interessant. Enerzijds omdat er niet op lage temperatuur kan verwarmd worden om voldoende thermisch comfort te bekomen en anderzijds omdat alleen een warmtepomp misschien onvoldoende warmte kan produceren om de woning te verwarmen. Een warmteverliesberekening zal dit snel aan het licht brengen.
  Onvoldoende vermogen kan opgelost worden door de warmtepomp te combineren met elektrische weerstandsverwarming (maar mogelijk zorgt dit voor een hoger elektriciteitsverbruik) of een extra aansluiting op een condenserende gasketel die zorgt voor de bijverwarming als de warmtepomp onvoldoende vermogen kan leveren. Er bestaan ook hybride-warmtepompen die verschillende systemen combineren in één toestel.
• Koudestraling: in een beperkte renovatie worden mogelijk niet geïsoleerde muren of daken of ramen behouden. Deze kunnen een koudestraling geven naar de bewoner toe, iets wat niet eenvoudig kan gecompenseerd worden met vloerverwarming. Vaak zijn er bijkomende radiatoren op hogere temperatuur nodig. Een goede dimensionering (op basis van de warmteverliesberekening) is dan een aanrader.

Als extra tips is het aangewezen om in de combinatie van een renovatie met een warmtepomp ook:

• Te zorgen voor een doorgedreven isolatie waar mogelijk.
• Te verwarmen op lage temperatuur.
• Een warmteverliesberekening te (laten) maken om zeker te zijn dat er voldoende vermogen en afgifte per ruimte aanwezig is.
• Voorzie in een renovatie alvast vloerverwarming of een warmte-afgiftesysteem op lage temperatuur om er in de toekomst een warmtepomp op aan te sluiten.
• Een aansluiting mogelijk te maken op PV-panelen (om het elektriciteitsverbruik zelf te kunnen opwekken).